Słownik geografii turystycznej Sudetów: Biblia Sudetów. Jak zdobyć?

Dla każdego, kto choć raz zapuścił się w malownicze zakątki Sudetów, nazwa „Słownik geografii turystycznej Sudetów” brzmi jak legenda. To nie tylko seria wydawnicza, ale prawdziwa biblia wiedzy o tych górach, która od dziesięcioleci fascynuje zarówno doświadczonych krajoznawców, jak i początkujących miłośników. Jeśli chcesz zrozumieć fenomen tej monumentalnej publikacji i dowiedzieć się, dlaczego jest ona tak cenna, ten artykuł jest kompletnym przewodnikiem, który rozwieje wszelkie Twoje wątpliwości.

Geneza i twórcy monumentalnego dzieła

Prace nad „Słownikiem geografii turystycznej Sudetów” rozpoczęły się w latach 70. XX wieku, co samo w sobie świadczy o ogromie i długofalowości tego przedsięwzięcia. Początkowo za projekt odpowiadał wybitny geograf, prof. Alfred Jahn, jednak po jego śmierci pałeczkę przejął i przez wiele lat z niezwykłą pasją prowadził prof. Marek Staffa. To właśnie pod jego redakcją naczelną, wraz z zespołem naukowców, głównie z Uniwersytetu Wrocławskiego, powstało to imponujące dzieło. W skład zespołu wchodzili geografowie, historycy, przyrodnicy i krajoznawcy, którzy z niezwykłą precyzją i zaangażowaniem tworzyli poszczególne tomy, bazując na dogłębnych badaniach i swojej rozległej wiedzy.

Z mojego punktu widzenia, to co czyni ten Słownik tak wyjątkowym, to kilka kluczowych aspektów:

• Jest to najobszerniejsze i najbardziej szczegółowe kompendium wiedzy o Sudetach, jakie kiedykolwiek powstało, obejmujące zarówno polską, jak i czeską część gór.
• Stanowi podstawowe źródło informacji dla przewodników sudeckich, krajoznawców, historyków regionalnych oraz naukowców, którzy nieustannie czerpią z jego zasobów.
• Wiele zawartych w nim informacji ma charakter unikatowy, oparty na skrupulatnych badaniach archiwalnych i terenowych, co sprawia, że są to dane często niedostępne w innych źródłach.
• Dzięki niemu, nawet po latach, można odtworzyć obraz Sudetów z minionych dekad, co ma nieocenioną wartość dokumentacyjną i historyczną.

Co znajdziesz w 21 tomach sudeckiej encyklopedii?

Ogólna struktura Słownika jest niezwykle przemyślana i funkcjonalna. Każdy z 21 tomów jest poświęcony konkretnemu pasmu górskiemu lub regionowi Sudetów, co pozwala na dogłębne poznanie wybranego obszaru. Wewnątrz każdego tomu hasła ułożone są alfabetycznie, co ułatwia szybkie odnalezienie poszukiwanych informacji. Typowe hasło to prawdziwa kopalnia wiedzy zawiera szczegółowy opis lokalizacji, charakterystykę fizjograficzną (np. wysokość, geologia, flora), bogatą historię obiektu czy miejsca, a także praktyczne informacje turystyczne, takie jak szlaki, ciekawostki czy dane o dostępności.

Aby dać Ci lepszy obraz zakresu tematycznego, oto kilka przykładów tomów, które najlepiej ilustrują podział serii:

• T. 1 "Góry Izerskie"
• T. 3 "Karkonosze"
• T. 13 "Góry Sowie"
• T. 17 "Góry Stołowe"
• T. 18 "Grzbiet Wschodni Karkonoszy"

Warto podkreślić, że Słownik to nie tylko opis szczytów i przełęczy. To znacznie więcej. Seria zawiera również szczegółowe hasła dotyczące dolin, potoków, skałek i jaskiń, co pozwala zrozumieć geomorfologię regionu. Co więcej, znajdziesz w niej opisy obiektów stworzonych przez człowieka: miejscowości, zabytków architektury, historycznych osad, a także schronisk turystycznych. Niezwykle cennym elementem jest również historia regionu, która często jest wpleciona w opisy poszczególnych miejsc, ukazując ich ewolucję na przestrzeni wieków. To sprawia, że Słownik jest kompleksowym źródłem wiedzy, wykraczającym daleko poza typowy przewodnik.

Czy wiedza ze Słownika jest nadal aktualna?

Analizując wartość merytoryczną Słownika po latach, muszę przyznać, że jego siłą jest przede wszystkim oparcie na skrupulatnych badaniach źródłowych. Informacje geograficzne, historyczne i przyrodnicze, które stanowią trzon każdego tomu, są w dużej mierze ponadczasowe i nadal bezcenne. Oczywiście, niektóre informacje praktyczne, takie jak dane dotyczące bazy noclegowej, oferty gastronomicznej czy nawet przebiegu niektórych szlaków, mogły się zdezaktualizować. Świat się zmienia, a wraz z nim infrastruktura turystyczna. Jednak kluczowe dane o ukształtowaniu terenu, historii miejscowości, zabytkach czy unikalnej florze i faunie pozostają niezmiennie ważnym i wiarygodnym źródłem wiedzy, którego próżno szukać w innych publikacjach.

Współcześnie ze Słownika najczęściej korzystają następujące grupy odbiorców:

• Turyści kwalifikowani, którzy cenią sobie dogłębną wiedzę i precyzyjne opisy.
• Przewodnicy sudeccy, dla których Słownik jest podstawowym narzędziem pracy i źródłem informacji do oprowadzania grup.
• Krajoznawcy, poszukujący szczegółów i ciekawostek, które wzbogacają ich podróże.
• Historycy regionalni, wykorzystujący Słownik do badań nad przeszłością Sudetów.
• Naukowcy z różnych dziedzin, od geografii po biologię, którzy znajdują w nim bogactwo danych do swoich analiz.

Polowanie na białe kruki: Gdzie i jak kupić Słownik?

Niestety, zdobycie "Słownika geografii turystycznej Sudetów" to dziś prawdziwe wyzwanie. Nakład serii jest od dawna wyczerpany, a jej ogromna wartość merytoryczna sprawia, że posiadacze rzadko decydują się na sprzedaż. To sprawia, że poszczególne tomy, a zwłaszcza całe komplety, stały się poszukiwanymi rarytasami na rynku wtórnym. Z mojego doświadczenia wiem, że cierpliwość i determinacja są kluczowe w tym "polowaniu na białe kruki".

Jeśli jednak marzysz o posiadaniu tej encyklopedii, oto miejsca, gdzie możesz szukać:

• Antykwariaty stacjonarne i internetowe: Warto regularnie sprawdzać oferty specjalistycznych antykwariatów, zwłaszcza tych z Dolnego Śląska. Często pojawiają się tam pojedyncze tomy lub, rzadziej, całe komplety.
• Serwisy aukcyjne: Allegro i OLX to platformy, na których co jakiś czas pojawiają się ogłoszenia. Ustaw sobie alerty na hasło "Słownik geografii turystycznej Sudetów", aby nie przegapić okazji.
• Grupy tematyczne w mediach społecznościowych: Na Facebooku istnieją grupy dla miłośników Sudetów i kolekcjonerów książek tam również można zapytać o dostępność lub ogłosić poszukiwania.
• Biblioteki publiczne i naukowe: Jeśli zakup jest poza Twoim zasięgiem, zawsze możesz skorzystać ze Słownika w czytelniach. Wiele bibliotek uniwersyteckich i wojewódzkich posiada przynajmniej część tomów.

Odpowiadając na pytanie o cenę Słownika jest ona wysoka i ma charakter kolekcjonerski. Cena za kompletny zestaw może sięgać kilku tysięcy złotych, w zależności od stanu zachowania poszczególnych tomów. Pojedyncze tomy są oczywiście tańsze, ale ich cena również jest uzależniona od rzadkości i popytu.

Przy zakupie używanych tomów, szczególnie tych z odległych roczników, zwróć uwagę na kilka istotnych kwestii:

• Kompletność stron i map: Upewnij się, że wszystkie strony są obecne i nie brakuje żadnych map czy ilustracji, które często były wklejane lub składane.
• Ogólny stan fizyczny: Sprawdź oprawę, grzbiet, czy nie ma widocznych uszkodzeń, przetarć czy pęknięć.
• Brak zawilgoceń i pleśni: To bardzo ważne, ponieważ wilgoć może trwale uszkodzić papier i sprawić, że książka będzie bezużyteczna.
• Podkreślenia i notatki: Niektórym nie przeszkadzają, innym bardzo. Upewnij się, czy w tekście nie ma zbyt wielu notatek lub podkreśleń, które mogłyby utrudniać czytanie.

Przeczytaj również: Nowy Słownik Poprawnej Polszczyzny PWN: Czy to biblia dla Ciebie?

Jaka jest przyszłość Słownika? Czy będzie wznowienie?

W środowisku miłośników Sudetów i krajoznawców dyskusje na temat wznowienia "Słownika geografii turystycznej Sudetów" toczą się nieustannie. Wielu z nas marzy o reedycji, zarówno w formie papierowej, jak i cyfrowej, która uczyniłaby to bezcenne dzieło dostępnym dla szerszej publiczności. Niestety, na drodze do wznowienia stoją prawdopodobnie poważne problemy prawne, związane z prawami autorskimi do poszczególnych tomów i haseł, a także kwestie finansowe. Koszty aktualizacji, redakcji i druku tak obszernej serii byłyby ogromne, co czyni projekt niezwykle trudnym do realizacji w obecnych warunkach.

Jeśli jednak nie uda Ci się zdobyć Słownika, nie trać nadziei. Istnieją alternatywne źródła wiedzy, które, choć nie zastąpią go w pełni, z pewnością pomogą Ci w poznawaniu Sudetów:

• Współczesne, szczegółowe przewodniki turystyczne po Sudetach: Wiele wydawnictw oferuje bardzo dobre i aktualne przewodniki, które skupiają się na konkretnych pasmach górskich.
• Specjalistyczne portale internetowe: Istnieje wiele stron i blogów prowadzonych przez pasjonatów Sudetów, które zawierają bogactwo informacji, zdjęć i opisów szlaków.
• Inne publikacje naukowe i krajoznawcze: Poszukaj monografii regionalnych, książek historycznych czy albumów poświęconych Sudetom. Często zawierają one unikalne dane i perspektywy.
• Mapy turystyczne i topograficzne: Dobre mapy są podstawą każdej wyprawy i często zawierają wiele szczegółowych informacji, które uzupełniają wiedzę z przewodników.